خانه حاج آقا علی(بزرگترین خانه خشتی دنیا) در رفسنجان

خانهٔ حاج آقا علی با زیربنایی بالغ بر هفت هزار متر مربع و با معماری زیبا و ایرانی یکی از بزرگترین و زیباترین خانه‌های خشتی و سنتی جهان به شمار می آید که توسط حاج آقا علی معروف به زعیم الله رفسنجانی (بزرگترین تاجر ایرانی آن دوره) در سال 1136 هجری خورشیدی بنا گردیده است.این بنا در فاصلهٔ شش کیلومتری شهر رفسنجان واقع شده است. خانهٔ حاج آقا علی در سابق به خانهٔ وقفی شهرت داشته است. خانه دارای هشتاد و شش اتاق (هفت دری، پنج دری، سه دری و پستو) بوده که در چهار بخش اصلی ساختمان حوضخانه، شاه نشین، پاییزی و زمستانی احداث گردیده اند.یک آشپزخانه بزرگ و انبار بزرگ وظیفه تامین نیازهای این مجموعه را بر عهده داشته است.چهار حیاط، راهروهای سرپوشیده و روباز و سه هشتی نیز ارتباط قسمتهای مختلف این خانه را تامین می نموده است.

بعضی لز بخش‌های خانه حاج آقا علی عبارتند از: تالار حوضخانه : وسیعترین فضای سرپوشیده خانه است سقف آن در ارتفاع طبقه دوم با گنبدی عظیم پوشانده شده است. در زمینه مستطیل کار بندی شده و در مرکز آن کلاه فرنگی قرار گرفته است که نور فضای حوضخانه را تامین می نماید.در وسط حوضخانه حوض مستطیل شکلی قرار دارد که در گذشته با حوض‌های حیات‌های جانبی در ارتباط بوده است و آب آن از طریق قنات تأمین می شده است حوضخانه در دو طبقه ساخته شده که در طبقه بالای آن تعدادی اتاق و دو تالار در ضلع شمالی و جنوبی قرار گرفته است.نمای داخلی حوضخانه با با اندود گچ و گچ بری‌های برجسته با طرح‌های اسلیمی تزیین گردیده است. تالار شاه نشین یا بهاره : در مرکز ضلع جنوبی ایوانی نسبتاً رفیع قرار دارد که در طرفین آن با حفظ تقارن دو راهرو دسترسی ایجاد گردیده است . تالارهای پاییزی و زمستانی در اضلاع غربی و شمالی بنا قرار گرفته اند و نسبت به تالار شاه نشین و حوضخانه کمی ساده تر اجرا گردیده اند. حاج اقا علی امین التجار ( امینیان ) به تجارت رو اورد. حاج اقا علی مالک عمده رفسنجان بود و در تجارت نیر باممالک شرق مثل هند و چین ارتباط داشت و هنوز بشقابها وکاسه های چینی که در داخل ان فرمایش ١١٠ (علی) نوشته است در دسترس مردم ان زمان باقی است. گله های گوسفندچند هزار تایی داشت. مزارع او تا شعاع ۴٢٠ کیلومتر کشت میشد.از مردمان ان زمان نقل میشد که او از کرمان تا یزد را بر روی ملک خویش راه میرفت. اما همچنان تا اخر عمرش مردی ساده پوش باقی‌ماند.

حاج اقا علی بعدها لقب امین التجار گرفت . و فامیل فرزندانش امینیان گذاشته شد. ۴٢٠ کیلومتر مزارع زیر کشت او بوده. روایتی هست در میان مردم ان زمان که مابین راه بندر عباس و رفسنجان هر ٣٠ یا ۴٠ کیلومتر قریب ٢٠ منزل و مال التجاره حاج اقا علی افتاده بود. که بار گیری و حمل میکردند که قافله از منزلی به منزل دیگر قطع نمیشدو تمامی شتر ها و قاطر و اسبها مال خود حاج اقا علی بود. یعنی حدود ۴٠ کیلومتر طول قافله ایشان بود که مرکب و بارش مال حاج اقا علی بود. گله های گوسفند چند هزار تایی و منازل زیادی در گوشه وکنار ایران.و مقدار زیادی طلا و نقره و اشرفی که وقتی از املاک او رفع توقیف شد معلوم نشد که این همه کالا کجا رفت و چه شد. حاج اقا علی امین التجار ( امینیان ) املاک زیادی را از خود بر جای گذاشت . از جمله بازار و مسجد ایشان درشهر کرمان .بازار و مسجد و اب انبار هایی در شهر رفسنجان . کاروان سرا. بزرگتری بنای خشتی در جهان . و کیلومترها مزرعه زیر کشت .که قسمت عمده ای از این املاک و ثروت را وقف بر حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) نموده . و متولی این املاک را فرزند خود عباس ( حاجی ملک ) و فرزندان او تعیین کرده.